از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟ ترموستات چیست و چگونه عمل میکند؟ کار ترموستات ماشین چیست؟ اجزای ترموستات خودرو کدامند؟ تعویض ترموستات کار کیست؟ و پاسخ بسیاری از سوالات شما درباره اینکه ترموستات چگونه کار میکند؟ را در ادامه با هم مورد بررسی قرار می دهیم.
در قلب هر خودرویی، موتوری پرقدرت اما حساس وجود دارد که برای عملکرد بهینه به دمای ثابتی نیاز دارد. اینجاست که ترموستات وارد عمل می‌شود. این قطعه کوچک اما حیاتی، نقش نگهبان دمای موتور را برعهده دارد و با تنظیم جریان مایع خنک کننده، از گرم شدن بیش از حد یا سرد ماندن موتور جلوگیری میکند. در این مقاله به بررسی ترموستات، نحوه کار ترموستات خودرو، اجزا و علائم خرابی این قطعه مهم می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
ترموستات چیست و چگونه عمل میکند؟
ترموستات ماشین یکی از قطعات مهم سیستم خنک‌کننده موتور است که نقش مهمی در کنترل دمای موتور ایفا میکند. این قطعه به طور خودکار باز و بسته می‌شود تا جریان مایع خنک‌کننده (آب یا مایع ضدیخ) به رادیاتور را تنظیم کند. به این ترتیب از گرم شدن بیش از حد یا سرد ماندن موتور جلوگیری می‌نماید. ترموستات شامل یک بدنه کوچک است که در داخل آن یک ماده حساس به دما (معمولا موم یا گاز) قرار دارد. این ماده به تغییرات دما واکنش نشان می‌دهد و باعث باز و بسته شدن یک دریچه می‌شود. عوامل موثر بر عملکرد ترموستات شامل:
- دمای موتور
- فشار مایع خنک‌کننده
- کیفیت مایع خنک‌کننده
ترموستات چگونه کار میکند؟
آیا می‌دانید کار ترموستات ماشین چیست؟ نحوه عملکرد این قطعه مهم خودرو به شرح زیر است:
زمانی که موتور سرد است
وقتی موتور خودرو هنوز به دمای عملیاتی نرسیده است (معمولا حدود 85-90 درجه سانتیگراد)، ماده حساس به دما درون ترموستات جامد باقی می‌ماند. در این حالت، دریچه ترموستات بسته است و مایع خنک‌کننده در داخل موتور می‌چرخد بدون اینکه به رادیاتور برود. این کار باعث می‌شود که موتور سریع‌تر گرم شود و به دمای عملیاتی خود برسد.
زمانی که موتور گرم می‌شود
با افزایش دمای موتور، ماده حساس به دما (موم یا گاز) درون ترموستات شروع به ذوب شدن یا انبساط میکند. این انبساط باعث فشار بر یک پیستون یا میله می‌شود که دریچه ترموستات را به تدریج باز میکند. وقتی دریچه باز می‌شود، مایع خنک‌کننده به رادیاتور فرستاده می‌گردد تا خنک شود و سپس دوباره به موتور برگردد. این چرخه باعث می‌شود که دمای موتور در محدوده مطلوبی باقی بماند.
زمانی که موتور خیلی گرم می‌شود
اگر دمای موتور به حد خطرناکی برسد، ترموستات کاملا باز می‌شود تا حداکثر جریان مایع خنک‌کننده و یا جیوه داخل ترموستات ماشین به رادیاتور برود. این عمل به کاهش سریع دمای موتور کمک کرده و از داغ شدن بیش از حد جلوگیری می‌نماید.
محل قرارگیری ترموستات
محل دقیق قرارگیری ترموستات در خودروها متفاوت است و به نوع و مدل خودرو بستگی دارد. با این حال، به طور کلی می‌توان گفت که ترموستات در محلی بین موتور و رادیاتور قرار دارد. در بیشتر خودروها، این قطعه را می‌توان در یکی از مکان‌های زیر یافت:
- روی محفظه موتور
- روی لوله آب
- روی بدنه رادیاتور
نقش ترموستات در خودرو
وجود ترموستات در خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است که شامل موارد زیر می‌شود:
- حفظ دمای ایده‌آل موتور: ترموستات با تنظیم جریان مایع خنک‌کننده، دمای موتور را در محدوده 90 تا 100 درجه سانتیگراد نگه می‌دارد، که برای عملکرد بهینه موتور ضروری است.
- جلوگیری از گرم شدن بیش از حد: اگر این قطعه خراب باشد و باز نماند، موتور ممکن است بیش از حد گرم شود و دچار جوش آوردن شود، که می‌تواند به موتور آسیب جدی برساند.
- جلوگیری از سرد ماندن موتور: اگر این قطعه خراب باشد و بسته نماند، موتور ممکن است به دمای کارکرد ایده‌آل نرسد و در نتیجه ضعیف کار کند و مصرف سوخت افزایش یابد.
اجزای ترموستات خودرو
ترموستات خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاص خود را برعهده دارند. اجزای اصلی این قطعه مهم خودرو عبارتند از:
- محفظه
- ماده حساس به دما
- سوپاپ
- فنر
- پین
- حلقه آب‌بندی
- پیستون یا میله
از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟
از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟ سوالی که بسیاری از کاربران می پرسند. تشخیص علائم خرابی ترموستات خودرو بسیار مهم است زیرا این قطعه نقش حیاتی در حفظ دمای موتور ایفا میکند. چندین نشانه و علائم وجود دارد که می‌تواند نشان‌دهنده خرابی ترموستات باشد. در ادامه، به شرح نشانه‌های خرابی این قطعه می‌پردازیم.
نوسانات دمای موتور
- نشانه: دمای موتور به طور غیرعادی تغییر میکند. ممکن است دما به سرعت بالا برود و سپس به طور ناگهانی کاهش یابد.
- دلیل: ترموستات ممکن است در موقعیت باز یا بسته گیر کرده باشد که باعث نوسانات دمایی می‌شود.
داغ شدن بیش از حد موتور
- نشانه: دمای موتور به سرعت بالا می‌رود و به ناحیه قرمز در نشانگر دما می‌رسد.
- دلیل: ترموستات ممکن است در حالت بسته گیر کرده باشد و مایع خنک‌کننده نتواند به رادیاتور برسد.
سرد ماندن موتور
- نشانه: دمای موتور حتی پس از مدتی رانندگی به حد نرمال نمی‌رسد و موتور سرد می‌ماند.
- دلیل: ترموستات ممکن است در حالت باز گیر کرده باشد و مایع خنک‌کننده به طور مداوم به رادیاتور فرستاده شود.
کاهش کارایی سیستم گرمایشی خودرو
- نشانه: سیستم گرمایشی داخل خودرو به درستی کار نمی‌کند و هوای گرم به داخل کابین نمی‌رسد.
- دلیل: اگر موتور به دمای عملیاتی نرسد، سیستم گرمایشی خودرو نمی‌تواند هوای گرم تولید کند.
نشت مایع خنک‌کننده
- نشانه: نشت مایع خنک‌کننده از اطراف ترموستات یا سیستم خنک‌کننده.
- دلیل: خرابی در مهر و موم‌های ترموستات می‌تواند باعث نشت مایع شود.
نور هشدار دمای موتور در داشبورد
- نشانه: روشن شدن چراغ هشدار دمای موتور در داشبورد خودرو.
- دلیل: این چراغ می‌تواند نشان‌دهنده داغ شدن بیش از حد موتور یا سایر مشکلات مربوط به سیستم خنک‌کننده باشد.
معایب و مزایای برداشتن ترموستات
برداشتن ترموستات ماشین عملی است که توصیه نمی‌شود و می‌تواند عواقب جدی برای موتور و سایر اجزای خودرو شما داشته باشد. درست است که برداشتن ترموستات می‌تواند چند مزیت ظاهری داشته باشد، اما این مزایا کوتاه‌مدت و ناچیز هستند و در مقابل، معایب و خطرات متعددی را به دنبال دارند.
مزایای برداشتن ترموستات
- کاهش جزئی دمای موتور
- جلوگیری از جوش آوردن موتور در آب و هوای خنک
معایب و خطرات برداشتن ترموستات
- آسیب به موتور
- افزایش مصرف سوخت
- کاهش عملکرد موتور
- خرابی زودهنگام قطعات
- افزایش آلایندگی
علاوه بر این، برداشتن این قطعه می‌تواند باعث مشکلات دیگری مانند:
- نشت مایع خنک‌کننده
- خرابی سیستم گرمایشی
- اختلال در عملکرد سنسورهای موتور
تعویض ترموستات کار کیست؟
تعویض ترموستات خودرو کاری فنی است که نیاز به دقت و مهارت دارد. پیشنهاد می‌کنیم برای انجام این کار حتما به یک مکانیک ماهر مراجعه فرمایید.